Genderbewust schrijven, meer dan voornaamwoorden alleen

Inclusief schrijven is hot. En terecht. Een van de aandachtspunten daarbij is gender. Ons Nederlands is een taal met woordgeslachten, dat maakt het moeilijk om hij en zij te vermijden. En toch is dat belangrijk als het over personen gaat. Want niet iedereen identificeert zich als hij of zij. De juiste voornaamwoorden gebruiken is een eerste stap.

De meest gebruikte voornaamwoorden voor wie zich niet als man of vrouw identificeert zijn die/hun. Maar wist je dat er een heleboel alternatieven zijn? Een opsomming: xij, dij hin, z’r, dies, dee… Twijfel je welk voornaamwoord je voor iemand best gebruikt? Vraag het gewoon even.

Maar genderbewust schrijven gaat over meer dan voornaamwoorden alleen. Zeker als de tekst niet gaat over concrete personen. Hoe zorg je ervoor dat elke lezer zich in die tekst herkent? Hoe doorbreek je stereotypen?

Doorbreek de stereotypen

Set voornaamwoorden

Je kan bewust voornaamwoorden afwisselen, of consequent non-binaire voornaamwoorden gebruiken. Dat doe je mee op basis van de context. Maar naar mijn aanvoelen is het effect dan vaak kunstmatig. Je kiest voor een bepaalde set voornaamwoorden en dat staat inclusiviteit vaak in de weg.

Eenvoudige ingrepen

Zeker als het over gender gaat, zijn er een aantal eenvoudige ingrepen die ervoor zorgen dat het aspect gender niet meer zichtbaar is. Want geef toe, eigenlijk doet dat er niet toe en maakt het geen deel uit van de boodschap die je wil uitdragen.

Voor veel gendergekleurde termen bestaat er een neutrale variant. Denk aan verpleegkundige, partner, leerkracht, ouder, … Gebruik die.

We hebben allemaal de neiging te pas en te onpas bezittelijke voornaamwoorden te gebruiken. En ja hoor… die zijn vaak gegenderd. Een voorbeeld: De leerkracht heeft aandacht voor zijn/haar leerlingen.

Geef toe, echt vlot leest dat niet. Bovendien zijn bezittelijk voornaamwoorden vaak overbodig. Je kan ze op volgende manieren vermijden:

• Gebruik een neutraal bezittelijk voornaamwoord

  De leerkracht heeft aandacht voor diens leerlingen.

• Gebruik het meervoud

  Leerkrachten hebben aandacht voor hun leerlingen.

• Schrap gewoon de bezittelijke voornaamwoorden

  Leerkrachten hebben aandacht voor de leerlingen.

• Gebruik de tweede persoon

  Als leerkracht heb je aandacht voor je leerlingen.

• Gooi de zin om

  Leerlingen krijgen aandacht van leerkrachten.

De mogelijkheden zijn eindeloos en zeker van dat laatste voorbeeld zijn er veel varianten denkbaar.
Het belangrijkste is: wees aandachtig voor het beeld dat je in teksten schetst. Je wil dat iedereen zich erin herkent.